Ajax, tam adıyla Amsterdamsche Football Club Ajax. Bir zamanların Avrupa şampiyonu, bu sezon Avrupa’da gönüllerin, Hollanda’da ligin şampiyonu, Avrupa’nın oyuncu deposu, genç yeteneğin harman olduğu yer, Hollanda’nın en başarılı takımı, IFFHS’ye göre 20. yüzyılın en başarılı 7. kulüp takımı. Tek bir şeyle hatırlayacaksak Cruyff‘un takımı. Forma kültürünü 100 yılı aşkın süredir tertemiz taşıyan, Hollanda’nın parlayan yıldızı.
Ajax, 19 Mart 1900 yılında Floris Stempel, Carel Reeser ve Han Dade adında Amsterdamlı Museviler tarafından kurulmuştur. Kulübün ismi, Yunan mitolojisi kahramanlarından Ajax‘tan gelmektedir. Mitolojiye göre Ajax, Truva Savaşı’nda Truvalılara karşı savaşmış kahraman bir savaşçıdır, İlyada‘ya göre en büyük Yunandır.
Renkler ve Forma
Ajax kurucuları, kulüp rengi olarak kırmızı ve beyazı seçmiştir ancak Ajax’ın ilk forması bildiğimiz düz siyah formadır. Futbolcular, ayırt edilebilmek için bellerine kırmızı kuşak bağlamışlardır. Bu forma yalnızca 1 sene giyilmiş, 1901 yılında yerini kırmızı beyaz çubuklu formaya bırakmıştır. Bu formayı siyah şortlar tamamlamaktadır. (Bu renk cümbüşü Amsterdam şehir armasının renklerini sembolize etmekteydi.)
1911 yılında Ajax, Hollanda 1. Ligi‘ne (bugünkü adıyla Eredivisie) çıkma başarısı gösterdi. Bu başarı sonunda lig yönetimi, Ajax’tan formasını değiştirmesini istedi çünkü aynı forma kombinasyonunu başka bir takım daha giyiyordu: Sparta Rotterdam. AFC Ajax yöneticileri de yakadan eteğe uzanan bir kırmızı panelli beyaz formayı seçti. Yani bu ikonik forma, bugünlere tamamen bir tesadüf üzerine gelmiştir.
Ajax Amsterdam, 34 kere kazandığı Eredivisie kupasını kaldırırken de, 4 kere kazandığı UEFA Şampiyonlar Ligi kupasını kaldırırken de, UEFA Kulüpler Kupası‘nı ve 2 kere kazandığı UEFA Süper Kupası‘nı kaldırırken de; futbolcuların üzerinde bu ikonik forma vardı. Forma aslında çok basit bir tasarıma sahip olsa da onu ikonik yapan, hiç bozulmaması ve 106 yıldır hiç değişmemesi.
Arma
Kulübün arması ilk yıllarda, ortasında bir Ajax futbolcusu olan basit bir armaydı. 1911 yılında formanın değişmesi ile birlikte, armadaki futbolcunun üzerindeki forma da değişti. 1928 yılına gelindiğinde armaya Büyük Yunan Ajax‘ın bir çizimi eklendi ve yanında Amsterdam şehir arması eklendi. 1990 yılında armada revizyona gidildi, Ajax’ın çizimi 11 futbolcuyu temsil etmek üzere 11 çizgiden oluşturuldu.
AFC Ajax, belki hatıralarımıza ilk kez, 90º döndürülmüş göğüs sponsoru ile kazındı. O ne benzersiz bir görüntüydü öyle… Formanın yıllar boyu değişmemesini bir kenara bırak, bir de yan yatırılmış bir sponsor. Şöyle bir düşününce, forma kültürü hakkında aklıma kazınan ilk şey belki de. 1991’den 2008 yılına kadar devam etmişti Ajax – ABN AMRO ortaklığı.
Ajax Amsterdam, bugüne kadar 6 dönemde 5 farklı üreticiyle ortaklık kurdu. 2000 yılında başlayan Adidas ortaklığının geçtiğimiz aylarda uzatıldığı açıklandı. 31 Haziran 2019’da sona erecek anlaşma, 2025 yılına kadar uzatıldı. Ajax, bu anlaşmadan toplamda 50M€ kazanacak.
Ajax, formacılık tarihinde deneysel ve sıradışı formaları erken dönemde giyme cesareti göstermiş bir takımdır, bu açıdan forma tarihinde mühim başka bir yeri de mevcuttur. Umbro ve Adidas, 90’lar ve 2000’lerde çok güzel deplasman formaları giydi, giymeye de devam ediyor.
2019/20 Formaları
Ajax Amsterdam, 2019/20 sezonunda olağanüstü iki forma giyecek. İç saha forması klasik tasarımını korurken, tarihinde ilk defa, yani 1911 yılından beri ilk kez, formada kırmızı ve beyaz dışında bir renk yer alıyor: Bayraktan gelen siyah. Deplasman forması ise kelimelerle tarif edemediğim, övmelere doyamadığım bir forma. Her şey o kadar yerli yerinde, o kadar şık, o kadar güzel ki, nasıl anlatsam, nereden başlasam bilemiyorum. Yeşilin ve turuncunun tonları harika seçilmiş; ne boğuyor, ne hafif kalıyor. Forma setinin gizli kahramanı siyah, formaya çok ciddi bir karakter katmış; çorapların siyah olması her türlü boğuculuğun önüne geçmiş. Grafik yeşilin tonunu ön plana çıkardığı gibi yemyeşil bir formanın yeşil sahada yaratacağı olası sıkıcılığı da engelliyor. Nereden baksan, nasıl incelesen harika forma.
Siz Amsterdamsche Football Club Ajax’ın forma kültürü hakkında ne düşünüyorsunuz? Aşağıdaki yorum kısmından ya da Twitter’da @efscub üzerinden bizimle paylaşın. Forma kültürünün incelenmesini istediğiniz takımları Talep Formu aracılığıyla bizimle paylaşabilirsiniz.